اسرائیل و سیاست محاصره ایران

به دنبال رشد گروه های حماس در مناطق فلسطینی و حزب الله در لبنان در اواخر دهه ۸۰ و در اوائل دهه ۹۰ میلادی، نگرانی دولت اسرائیل از نزدیکی هم پیمانان دولت ایران به مرز های خود و افزایش توانایی آنها افزایش یافت.

برای روبرو شدن با این چالش، در اواسط دهه نود اسرائیل سیاست جدیدی را اتخاذ کرد.

بر اساس این سیاست، این کشور تصمیم گرفت که روابط خود را با همسایگان مرزی و منطقه ای ایران بهبود بخشد.

این سیاست دو هدف داشت. اولین هدف این بود که به تهران هشدار دهد که همانطور که ایران از طریق حماس و حزب الله به مرز های اسرائیل نزدیک می شود، اسرائیل هم می تواند دست به اقدام متقابلی بزند.

از طرفی، بسیاری از سیاستمردان آمریکا هم دنبال نفوذ در کشورهای نزدیک ایران بودند. امید اسرائیل این بود که با پیروزی در این سیاست، ارزش استراتژی این کشور برای آمریکایی ها افزایش یابد. این هدف دوم اسرائیل بود.

اسرائیل، در اوائل اقدامات خود پیروزی های چشم گیری را به دست آورد.

اولین و مهمترین آن آغاز مبادلات دفاعی با ترکیه بود که در اواخر دهه ۹۰ اوج گرفت.

ترکیه با خرید میلیاردها دلار تجهیزات نظامی به یکی از بزرگترین مشتریان اسلحه اسرائیل در جهان تبدیل شد. علاوه بر آن، ترکیه به نیروی هوایی اسرائیل اجازه داد که از حریم هوایی این کشور برای مانورهای نظامی استفاده کند.

این مساله به علت کوچک بودن آسمان اسرائیل برای تمرین، دستاورد بزرگی برای این کشور بود. شباهت وضعیت جغرافیایی ترکیه با ایران امتیاز دیگری بود که به جذابیت این موفقیت افزود.

بعد از ترکیه نوبت جمهوری آذربایجان بود. این کشور با اسرائیل در سال ۱۹۹۱ روابط برقرار کرد و در اواخر دهه ۹۰ تمایل اسرائیل برای گسترش این روابط افزایش پیدا کرد.

در سال ۱۹۹۷ بنیامین نتانیاهو که نخست وزیر وقت اسرائیل بود، به باکو سفر کرد.

موسسه تحقیقاتی "واشنگتن برای سیاست شرق نزدیک" می گوید بعد از این سفر، دولت اسرائیل ایستگاههای اطلاعاتی در مرز جمهوری آذربایجان با ایران تاسیس کرد.

روابط اسرائیل با ارمنستان، همسایه جمهوری آذربایجان نیز رو به بهبود بوده است.

با وجود اینکه در جنگ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره باغ، اسرائیل از باکو حمایت سیاسی و نظامی کرد، ولی روابط اسرائیل با ارمنستان به خصوص در عرصه اقتصادی بسیار گسترده است.

اسرائیل مشتری ۷ درصد کل صادرات ارمنستان است در حالی که ۵ درصد صادرات اسرائیل به ارمنستان ارسال می شود.

روابط اسرائیل با ترکمنستان هم در سال ۱۹۹۳ آغاز شد و اخیرا دولت این کشور با تاسیس سفارت اسرائیل در خاک خود موافقت کرد.

یکی دیگر از دستاوردهای اسرائیل در محاصره دیپلماسی ایران در منطقه، آغاز روابط با قطر بود. این روابط در سال ۱۹۹۶ شروع شد.

با وجود اینکه این روابط به سطح سفارت نرسید ولی روابط اقتصادی بین دو کشور و حضور شخصیت های سیاسی اسرائیل مثل تزیپی لیونی در این کشور دستآورد بزرگی برای این کشور بوده است.

دولت اسرائیل از روابط نزدیک بین دوحه و تهران بسیار آگاه بوده و می‌دانست که نزدیکی اسرائیل به قطر باعث نگرانی رهبران ایران خواهد شد
دولت اسرائیل از روابط نزدیک بین دوحه و تهران بسیار آگاه بوده و می دانست که نزدیکی اسرائیل به قطر باعث نگرانی رهبران ایران خواهد شد.

این روابط تا حدی پیشرفت کرد که در سال ۲۰۰۵ وزیر امور خارجه قطر به همتای اسرائیلی خود گفت که قطر در حال تصمیم گرفتن برای برقراری روابط کامل با اسرائیل حتی قبل از انعقاد قرارداد صلح بین اسرائیل و فلسطینیها است.

روابط اسرائیل با امارات متحده عربی هم به سرعت در حال پیشرفت بود. علیرغم این که امارات اجازه تاسیس سفارت را به اسرائیل نداد، اما اسرائیل امکان یافت دفتر نمایندگی در این کشور تاسیس کند.

مبادلات اقتصادی بین دو کشور از آن زمان در حال افزایش بود، تا حدی که در اوائل سال ۲۰۰۹ میلادی، شیخ نشین ابوظبی، در حال مذاکره برای انعقاد قرارداد ۲۰ میلیون دلاری با شرکت ماهواره ساز اسرائیلی Image Sat بود.

طبق این قرارداد، امارات می توانست از ماهواره اسرائیلی برای گرفتن عکس های دقیق از تمام نقاط زمین استفاده کند.

بعد از قتل محمود المبحوح، از فرماندهان حماس در دوبی این قرارداد به هم خورد ولی پیشرفت مذاکرات بین دو کشور نشان دهنده پیشرفت اسرائیل در روابط با یکی از مهمترین شرکای اقتصادی ایران بود.

منطقه کردستان عراق هم به یک منطقه نفوذ اسرائیلی ها تبدیل شده است. بین سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ گزارشهای مختلفی از حضور شرکتهای اسرائیلی در پروژه های مختلف در این منطقه منتشر شد.

بعد از انتشار این گزارش ها، بسیاری از این شرکت ها کردستان عراق را ترک کردندیا حضور خود را مخفی کردند.

بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۰ دولت عمان هم اجازه تاسیس دفتر نمایندگی تجاری اسرائیل را در خاک خود داد ولی بعد از شروع انتفاضه دوم به روابط خود با اسرائیل پایان داد.

افغانستان و پاکستان هم سیاست به رسمیت نشناختن اسرائیل را تغییر داده اند.

در سال ۲۰۰۵ پرویز مشرف، رئیس جمهور پاکستان با آریل شارون، نخست وزیر وقت اسرائیل در نیویورک دیدار کرد و گفت که پس از انعقاد قرارداد صلح بین اسرائیل و فلسطینیان بر اساس قطعنامه ۲۴۲ سازمان ملل، کشور او کاملا حاضر به ایجاد روابط با اسرائیل خواهد بود.

حامد کرزای ریس جمهور افغانستان نیز در سال ۲۰۰۵ چنین اظهاراتی را در مصاحبه با روزنامه یدیعوت اخرونوت اسرائیل مطرح کرد. روزنامه معاریو اسرائیل، در سال ۲۰۰۶ گفت مقامات اسرائیلی و افغانی در لندن به صورت محرمانه دیدار کرده اند.


موفقیت ائتلاف ایاد علاوی در عراق یک پیروزی برای کشورهای عربی میانه رو به حساب می آید
دستاوردهای اسرائیل در محاصره سیاسی مرزهای ایران تا سال ۲۰۰۹ موفق بوده است. بعد از جنگ اسرائیل با حماس در غزه، قطر روابط خود را با اسرائیل قطع کرد.

پس از قتل فرمانده حماس، امارات متحده رویه قطر را دنبال کرد. کشورهایی مثل عربستان، کویت و عمان هم که برای سیاست منزوی کردن ایران اهمیت مهمی برای اسرائیل داشتند، خود را کاملا از اسرائیل دور کردند.

سیاست های اسرائیل در قبال فلسطینیان نه تنها در حال حاضر بلکه در آینده هم منجر به شکستمی شود.

به طور مثال موفقیت ائتلاف ایاد علاوی در عراق یک پیروزی برای کشورهای عربی میانه رو به حساب می آید. اگر اسرائیل اقدامات مثبتی در روند صلح خاورمیانه دنبال می کرد، می توانست این پیروزی را به یک اهرم موفق برای افزایش نفوذ خود در منطقه و برای افزایش فشار علیه دولت ایران تبدیل کند.

دولت محافظه کار بنیامین نتانیاهو هیچ ارتباطی بین روند صلح با فلسطینیها و تلاشهای اسرائیل برای منزوی کردن دولت ایران نمی بیند اما اگر به تاریخ روابط خارجی اسرائیل در منطقه بنگریم، خواهیم دید که هر دو مسئله با هم رابطه ای قوی دارند.یکی از مهمترین راه ها برای تضعیف حزب الله در تهران، از رام الله در مناطق فلسطینی عبور می کند.